Hạt sen là một loại hạt quen thuộc trong đời sống của người Việt Nam. Là hạt của loài thực vật thuộc chi sen (Nelumbo), phổ biến là loại sen hồng (Nelumbo nucifera). Đây là một loại thực phẩm quan trọng trong cuộc sống của người dân ở các nước châu á như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam,…
Trong đời sống hằng ngày, loại hạt này được sử dụng nhiều trong chế biến các món ăn từ đồ mặn như để nấu canh cho đến đồ ngọt như là chè. Trong công nghiệp thực phẩm, hạt sen được dùng làm nguyên liệu trong rất nhiều sản phẩm mang giá trị dinh dưỡng cao. Kể cả trong y học: từ củ sen, lá, đài, cánh hoa, hạt… đều là những thành phần thảo dược quý.
Cây sen nói chung mang một nét hồn dân tộc Việt Nam, gắn bó với chúng ta từ thủa bé. Trong đời sống văn hoá cổ, các đồ thủ công mỹ nghệ từ loài cây này rất được ưa chuộng, nó cũng xuất hiện thường xuyên trong nền văn học của nước ta cho đến ngày nay.
Phân bố của loài sen
Cây sen được phân bố rộng rãi trên khắp thế giới nhưng đặc biệt phân bố nhiều ở các nước châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam. Nó đặc biệt sinh trưởng mạnh ở những nơi có mưa nhiều, nhiều đầm lầy vì đây là loại cây phát triển mạnh mẽ ở trong bùn nên các nước châu á đặc biệt là Đông Á và Đông Nam Á là nơi có điều kiện lý tưởng để trồng và phát triển.
Ở Việt Nam, sen xuất hiện trên khắp mọi miền đất nước và phân bố nhiều nhất ở các tỉnh vùng đồng bằng như đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long. Tỉnh có mật độ trồng sen nhiều nhất là tỉnh Đồng Tháp với biểu tượng của tỉnh là đóa hoa sen được nhân hóa.
Thành phần dinh dưỡng và các công dụng của hạt sen đối với cơ thể
Là một loại thực phẩm bổ ích với hàm lượng cao tinh bột và đường, các chất béo, đạm, canxi photpho và sắt. Cụ thể, 100g hạt sen có chứa 350 calo, 63 – 68g carbohydrate, 17 – 18g protein, nhưng chỉ có 1,9 – 2,5g chất béo, còn lại là các thành phần khác như nước (13%), khoáng chất (chủ yếu là natri, kali, canxi, phốt pho, vitamin).
Tác dụng chống lão hóa
Hầu hết các loại hạt đều có chứa các loại enzyme thúc đẩy collagen và phục hồi lượng protein cần thiết để tái tạo làn da và giữ lại vẻ trẻ trung cho con người. Hạt sen cũng vậy, cụ thể bên trong hạt sen có chứa một loại enzyme tên là L-isoaspartyl methyltransferase giúp phục hồi và bảo vệ làn da khỏi sự lão hóa.
Tác dụng trong việc giảm cân
Đặc biệt về năng lượng trong hạt sen thực chất đều là nguồn năng lượng chủ yếu đến từ carbohydrate và protein chứ không đến từ nguồn chất béo như các loại thực phẩm khác nên hạt sen có tác dụng tốt trong việc sử dụng cung cấp năng lượng mà không lo tăng cân như các loại thực phẩm khác.
Tác dụng cung cấp chất điện giải
Bên trong hạt sen cung cấp đa dạng các chất như kali, magie, protein và photpho nên đặc biệt tốt trong việc tạo năng lượng và bù đắp các chất điện giải cho cơ thể.
Tăng khả năng tiêu hóa
Với đặc điểm là thức ăn có nguồn gốc từ thực vật hạt sen có chứa thành phần chất xơ rất lớn trong thành phần cấu tạo của hạt sen. Chất xơ cung cấp cho cơ thể khả năng tiêu hóa tuyệt vời nhằm giúp cơ thể tăng khả năng đào thải các chất độc hại trong cơ thể giúp cơ thể khỏe mạnh hơn.
Giúp ngủ ngon
Do có tính an thần, giảm căng thẳng và làm dịu thần kinh nên đặc biệt tốt trong việc chữa chứng mất ngủ đồng thời từ việc cải thiện giấc ngủ có thể giúp tăng khả năng làm việc của mỗi người chúng ta trong cuộc sống hằng ngày gián tiếp giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta. Thậm chí, loại hạt này còn được dùng như một loại thuốc để chữa chứng rối loạn giấc ngủ trầm trọng. Trong Đông y, nó còn được sử dụng như một phương thuốc chữa các chứng như căng thẳng, mất ngủ, rối loạn tâm lý nhờ tính chất an thần.
Ứng dụng và các loại sản phẩm hạt sen trên thị trường
Trên thị trường hiện nay hạt sen được sử dụng nhiều trong y học đến ẩm thực cũng như trong ngành công nghiệp thực phẩm. Các loại sản phẩm có sử dụng nguyên liệu là hạt sen vô cùng đa dạng và phong phú. Xuất hiện nhiều trên thị trường hiện nay có thể kể đến là: sữa hạt sen (nguyên bản và mix thêm các loại hạt khác như: đậu, điều, rau củ…), hạt sen sấy giòn (chiên chân không), tẩm gia vị, mứt dẻo, mứt sen cứng, làm topping trong các loại bánh, nguyên liệu bột trong nhân bánh truyền thống, bánh âu; nguyên liệu trong các sản phẩm kẹo,…
Nguyễn Tùng Khánh – TTS VNO
