Ngành công nghệ thực phẩm hiện nay đã có rất nhiều cải tiến và phát triển vượt trội. Trong đó phải nói đến công nghệ nano thực phẩm, là một công nghệ còn khá mới mẻ, nhưng có thể bạn đã từng tiêu thụ chúng mà không nhận ra, chẳng hạn như trong hamburger, trái cây hay một số loại bia. Hãy cùng Foodnk tìm hiểu về công nghệ nano trong công nghệ thực phẩm ra sao nhé!
Thực phẩm nano – nanofood là gì?
Nanofood hiểu đơn giản là những sản phẩm được chế tạo bằng các kỹ thuật hoặc công cụ công nghệ nano được dùng trong quá trình trồng trọt, sản xuất, chế biến hoặc đóng gói thực phẩm. Theo một số chuyên gia, công nghệ nano trong ngành công nghệ thực phẩm có thể có một số hình thức. Chúng bao gồm việc dùng công nghệ này trong vật liệu đóng gói, thực hành canh tác, chế biến thực phẩm và cả trong thực phẩm. Điều này sẽ kéo theo nhiều lợi ích như giảm chất thải, kéo dài thời hạn sử dụng của sản phẩm và cải thiện hương vị.
Công nghệ nano là gì?
Công nghệ nano trong thực phẩm chỉ là một trong nhiều ứng dụng của công nghệ nano. Công nghệ này có nhiều loại khác nhau và trải rộng trên nhiều lĩnh vực như hóa học, sinh học, vật lý, khoa học vật liệu và kỹ thuật.
Công nghệ nano đã được mô tả là các vật chất ở quy mô nguyên tử, phân tử và siêu phân tử. Được đo bằng một phần tỷ mét, các hạt nano có quy mô tương tự như virus, protein và kháng thể.
Bởi vì nhánh công nghệ này liên quan đến các hạt nhỏ có kích thước tương đương với các nguyên tử và phân tử riêng lẻ, điều đó có nghĩa là về cơ bản bạn có thể biết loại thực phẩm, gói hoặc sản phẩm nào có chứa hạt nano. Các nanoscale ở độ cao khoảng 1 đến 100 nanomet. Tương đương một tờ báo dày khoảng 100.000 nanomet.
Các nhà khoa học và kỹ sư ngày nay đang tìm ra nhiều cách để cố tình chế tạo vật liệu ở cấp độ nano nhằm tận dụng các đặc tính nâng cao của chúng như: cường độ cao hơn, trọng lượng nhẹ hơn, tăng khả năng kiểm soát phổ ánh sáng và phản ứng hóa học lớn hơn so với các đối tác quy mô lớn hơn của chúng.
Những sản phẩm nào sử dụng công nghệ nano?
Cho đến nay, hầu hết hơn 1000 sản phẩm được sản xuất bằng hạt nano không phải là thực phẩm – chúng là các gói, dụng cụ nấu ăn và chất bổ sung. Ví dụ như thùng các tông (bao gồm cả thực phẩm), chai bia nhựa làm bằng vật liệu nanocompozit, bổ sung vitamin, khoáng chất, thuốc và một số sản phẩm được phủ một chất giống như sáp để tránh hư hỏng, chẳng hạn như táo, lê, ớt, dưa chuột, và các loại trái cây và rau quả khác
Theo một báo cáo đáng tin cậy, các loại thực phẩm đóng gói khác có chứa các hạt chế tạo, các loại bao gồm xà lách, nước sốt, đồ uống dành cho người ăn kiêng, và bánh đóng hộp, bánh nướng xốp và bánh kếp – tuy nhiên những thứ này hơi khác so với hạt nano.
Nhưng cũng có nhiều lo ngại và tranh cãi về việc các hạt nano có thể xâm nhập vào các loại thực phẩm khác như thịt vì chúng được cho gia súc ăn dưới dạng kháng sinh và còn được sử dụng trong phân bón và thuốc trừ sâu.
Công nghệ nano trong thực phẩm (Cách thức sử dụng)
Dưới đây là một số lý do, lý giải vì sao các sản phẩm nano lại được phát triển đến vậy:
- Chúng giúp bảo quản thực phẩm được thời gian lâu hơn. Ví dụ như giữ cho các thành phần khỏi tách hay là đồ uống có ga khỏi bị xẹp.
- Chúng góp phần làm ra bao bì thực phẩm thân thiện với môi trường và giảm sử dụng nhựa.
- Giúp các nhà sản xuất thực phẩm tăng số lượng hoặc lượng dinh dưỡng có sẵn trong một số thực phẩm nhất định. Nanopackaging cũng có thể được sử dụng để giữ cho vitamin, khoáng chất bổ sung không bị hỏng.
- Nhờ có công nghệ nano nên thực phẩm được tạo ra từ chúng sẽ ít chất béo hay ít carb hơn nhưng vẫn duy trì được kết cấu mong muốn.
- Cung cấp cho thực phẩm hương vị hoặc kết cấu cụ thể, chẳng hạn như kem, tan chảy, giòn…
- Cải thiện thực hành canh tác và tăng độ chính xác trong kỹ thuật canh tác.
- Cải tiến dụng cụ nấu nướng.
- Có khả năng giúp ngăn ngừa dị ứng thực phẩm.
Những rủi ro và ứng dụng của công nghệ nano
Nhiều chuyên gia tin rằng công nghệ nano trong thực phẩm là an toàn và không có gì phải lo lắng, vì cơ thể con người đã quen với việc sử dụng các hạt thực phẩm nano. Tuy nhiên vẫn còn nhiều bất lợi về việc áp dụng công nghệ nano vào thực phẩm, vì hiện tại có rất nhiều dữ liệu đáng tin cậy về khả năng độc tính có sẵn.
Các nhà nghiên cứu đang điều tra xem một số hạt nano được sử dụng như là phụ gia thực phẩm có khả năng gây ra vấn đề sức khỏe hay không? Ví dụ về các loại hạt nano nguy hiểm tiềm tàng này bao gồm nano-bạc và titan dioxide, nghiên cứu cho thấy có thể khiến thức ăn bị mắc kẹt trong hệ thống tiêu hóa, có thể dẫn đến hội chứng rò rỉ ruột và triệu chứng bệnh tự miễn.
Một số chuyên gia tin rằng công nghệ nano sẽ được áp dụng cho các ứng dụng y tế trước khi trở thành một thông lệ chính trong ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống. Đây là một điều tốt, vì việc tạo ra các loại thuốc được kiểm soát chặt chẽ hơn nhiều và được kiểm tra nghiêm ngặt.
Gần đây, liên minh châu Âu đã ra quy định yêu cầu những công ty sản xuất thực phẩm phải ghi lên nhãn nếu có sử dụng công nghệ nano và trong tương lai các sản phẩm phải được thử nghiệm an toàn công bố trước thế giới mới được bán ra thị trường. Hiện nay, tốt nhất là tiêu thụ các sản phẩm nano với lượng nhỏ hoặc hoàn toàn không cho đến khi chúng được chứng minh là hoàn toàn an toàn.
Phần kết luận
Các hạt nano có thể giúp cải thiện kết cấu và hương vị thực phẩm, bảo quản thực phẩm và hiệu quả của bao bì thực phẩm.
Một số lý do mà ngành công nghiệp thực phẩm và người tiêu dùng có thể hưởng lợi từ công nghệ nano trong thực phẩm bao gồm giảm sử dụng nhựa, tạo ra nhiều hơn thức ăn đậm đặc chất dinh dưỡng, làm cho thực phẩm tồn tại lâu hơn, cảnh báo người tiêu dùng về sự hiện diện của mầm bệnh và cho phép nông dân sử dụng ít hóa chất và tài nguyên hơn.
Linh Như
